Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 marca 2014 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Wiesława Buczek - Markowska
Protokolant:	st. sekr. sąd. Dorota Szlachta

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 marca 2014 roku w Szczecinie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

przeciwko R. R.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez powoda

od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie

z dnia 1 sierpnia 2013 r., sygn. akt III C 1063/13

I. zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że nadaje mu treść:

1.  zasądza od pozwanego R. R. na rzecz powódki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. kwotę 973,85 zł (dziewięćset siedemdziesiąt trzy złote osiemdziesiąt pięć groszy) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 21 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 214 zł (dwieście czternaście złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania;

II. zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 110 zł (sto dziesięć złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 1 sierpnia 2013 r. Sąd Rejonowy oddalił powództwo (...) Sp. z o.o. w W. przeciwko R. R. o zapłatę.

Swoje orzeczenie Sąd ten wydał w oparciu o następujące ustalenia i wywody:

Pozwany R. R. w dniu 29 października 2005 r. rozpoczął 3-letnie studia w Wyższej Szkole (...) w S..

W ramach nauki był obowiązany do dokonywania płatności czesnego w kwocie 350 zł miesięcznie, które zostało uchwalone w takiej wysokości na rok akademicki 2005/2006. Pozwany z tego tytułu nie zapłacił na rzecz uczelni kwoty 175 zł za styczeń 2006 roku oraz 350 zł za luty 2006r. Decyzją Dziekana z dnia 26.02.2006r. pozwany został skreślony z listy studentów Uczelni.

Powódka (...) Sp. z o.o. w W. w dniu 7.09.2012 r. w drodze umowy cesji nabyła od Wyższej Szkoły (...) w S. powyższą wierzytelność wobec pozwanego. Powódka wzywała R. R. do zapłaty należności w wysokości 958,70 zł (wraz z odsetkami).

Sąd Rejonowy w pisemnym uzasadnieniu wyroku wskazał, że pomiędzy stronami nie była sporna okoliczność, iż powódka nabyła w drodze cesji z dnia 7 września 2012 r. od Wyższej Szkoły (...) w S. wierzytelność z tytułu zaległości pozwanego w zapłacie czesnego w kwocie 175 zł za styczeń 2006 roku oraz 350 zł za luty 2006r. wraz z odsetkami ustawowymi.

Jednakże w przedmiotowej sprawie został podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia roszczenia.

Sąd Rejonowy uznał, że roszczenie z tytułu umowy o pobieranie nauki łączącej strony, zgodnie z treścią art. 118 kc przedawnia się po upływie 3 lat, gdyż możliwość uiszczania przez pozwanego czesnego w miesięcznych ratach powodowała, że roszczenie strony powodowej miało charakter roszczenia okresowego.

W tym kontekście Sąd I instancji wskazał, iż bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne (art. 120 § 1 k.c.), zaś przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia (art. 123 § 1 ust. 1 k.c.). Zdaniem Sądu Rejonowego, w niniejszej sprawie z uwagi na nie przedstawienie przez stronę powodową pisemnej umowy określającej zasady opłat na rzecz uczelni oraz z uwagi na fakt, że nie została tym samym określona wysokość całego świadczenia za studia, nie było możliwe poczynienie innych ustaleń, aniżeli to, że pozwany był zobowiązany jedynie do płacenia rat czesnego w wysokości 350 zł miesięcznie za rok akademicki 2005/2006. Stąd też należało wywieść wniosek, iż świadczenie pozwanego miało charakter okresowy.

Nadto Sąd Rejonowy podniósł, że roszczenie o odsetki za opóźnienie, po jego powstaniu, uzyskuje samodzielny byt niezależny od długu głównego i ulega przedawnieniu odrębnie od niego, osobno za każdy dzień, w ustanowionym w art. 118 k.c. trzyletnim terminie dla roszczeń okresowych, jednak najpóźniej w chwili przedawnienia się roszczenia głównego. W niniejszej sprawie również roszczenie odsetkowe uległo przedawnieniu w chwili przedawnienia roszczenia głównego.

W związku z powyższym Sąd I instancji, uznając roszczenie powódki za przedawnione, oddalił powództwo w całości.

Z powyższym rozstrzygnięciem nie zgodziła się powódka, która w wywiedzionej apelacji zaskarżyła wyrok w całości i wniosła o jego zmianę i zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kwot objętych żądaniem pozwu. Nadto wniosła o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych za obie instancje w wysokości czterokrotności stawki minimalnej z uwagi na charakter sprawy i wkład pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzuciła obrazę art. 118 k.c. wskutek przyjęcia, że roszczenie o zapłatę czesnego ma charakter okresowy i przedawnia się z upływem 3 lat, podczas gdy rozłożenie świadczenia na raty płatne cyklicznie nie powoduje przekształcenia świadczenia jednorazowego w okresowe i tym samym z mocy art. 118 k.c. ma do niego zastosowanie 10-letni termin przedawnienia.

Apelująca podniosła, że pozwany zawarł z cedentem umowę, o której mowa w art. 160 ust. 3 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym. Szkoła zobowiązała się do pewnych świadczeń, a w zamian za ww. świadczenie Uczelni, pozwany zobowiązał się zapłacić cenę (czesne), podzieloną na określone raty. Pozwany, mimo zawartej umowy, nie zapłacił tej ceny. Świadczenie pozwanego, polegające na zapłacie czesnego, chociaż podzielonego na raty - nie jest świadczeniem okresowym. Świadczenie to ma charakter jednorazowy.

Stąd - w ocenie apelującej - roszczenie uczelni o zapłatę czesnego, wynikające z umowy, o której mowa w art. 160 ust. 3 ww ustawy, niezwiązane z wykonywaniem działalności gospodarczej i niebędące okresowym - przedawnia się z upływem lat 10, w sposób określony w art. 118 k.c. A zatem powódka może skutecznie dochodzić spełnienia roszczenia przez pozwanego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powódki okazała się uzasadniona i jako taka zasługiwała na uwzględnienie.

Zasadniczą kwestią nad którą musiał pochylić się Sąd Okręgowy dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy było ustalenie, czy stanowiąca źródło roszczenia powoda umowa - pomiędzy pozwanym a powodową uczelnią wyższą - jest umową o świadczenie usług edukacyjnych o charakterze jednorazowym, czy też możliwość zapłaty czesnego w ratach miesięcznych powoduje, że przedmiotem umowy jest świadczenie o charakterze okresowym. Okoliczność ta ma bowiem podstawowe znaczenie w kontekście terminu przedawnienia wynikających z niej roszczeń.

Na wstępie należy wskazać, iż stosownie do treści art. 160 ust. 3 ustawy z dnia 27 lipca 2005 roku prawo o szkolnictwie wyższym, warunki odpłatności za studia lub usługi edukacyjne, o których mowa w art. 99 ust. 1, określa umowa zawarta między uczelnią a studentem w formie pisemnej. Wskazuje się w literaturze, iż umowa o warunkach odpłatności za studia, powinna w szczególności określać przedmiot opłat, ich wysokość, zasady wnoszenia, terminy, skutki opóźnień bądź zaprzestania dokonywania wpłat oraz warunki, terminy i skutek jej wypowiedzenia lub zerwania w inny sposób.

W niniejszej sprawie – co zaznaczył sąd I instancji – powódka nie przedstawiła pisemnej umowy określającej zasady opłat na rzecz uczelni, jednakże ta okoliczność, w ocenie Sądu Okręgowego, nie może przesądzać o tym, iż strony nie łączyła umowa określona w art. 160 ust. 3 ustawy z dnia 27 lipca 2005 roku prawo o szkolnictwie wyższym.

Należy wskazać, iż w rozpoznawanej sprawie słuszne przyjął Sąd I instancji, że doszło między pozwanym, a powodową uczelnią do zawarcia takiej umowy, w której to zostały określone warunki, co do płatności za podjętą przez pozwanego naukę. Z przedłożonej kopii protokołu posiedzenia Senatu uczelni z dnia 14.04.2005r. wynika bowiem, że pozwany winien był na rzecz uczelni dokonać zapłaty czesnego w wysokości 350 zł miesięcznie za rok akademicki 2005/2006.

Podnieść przy tym należy, że z chwilą immatrykulacji i złożenia ślubowania następuje przyjęcie w poczet studentów. Złożenie przez pozwanego ślubowania i dokonanie immatrykulacji powoduje, że zostaje zawarta umowa i nawiązany stosunek prawny, do którego zastosowanie mają ustawa o szkolnictwie wyższym, akty wykonawcze, a także akty wewnętrzne uczelni. Zgodnie z poglądem Sądu Apelacyjnego w Warszawie, wyrażonym w wyroku z dnia 27 października 2008r., sygn. akt VI Aca 654/08: Statut i regulamin studiów szkoły publicznej, jaką jest uniwersytet (...), zawierają wiążące studentów normy prawa wewnętrznego o charakterze abstrakcyjnym. Studenci, mają obowiązek podporządkowania się im, bez konieczności zawierania umów, czy wydawania konkretnych aktów stwierdzających taki obowiązek. Warunkiem immatrykulacji studenta jest złożenie przezeń ślubowania, w którym kandydat na studenta, m.in. zobowiązuje się przestrzegać przepisów obowiązujących w Uczelni. Wniosek o przyjęcie na studia jest równocześnie wyrażeniem zgody na poddanie się obowiązującemu reżimowi prawnemu. Indywidualnej decyzji nie wymaga też stwierdzenie, że na studencie ciąży obowiązek wnoszenia opłaty za zajęcia dydaktyczne.

Sąd Odwoławczy miał także na uwadze, iż w sytuacji, gdy Prawo o szkolnictwie wyższym nie określa szczególnych terminów przedawnienia roszczenia, zastosowanie będą miały w tym zakresie przepisy ogólne, tj. art. 118 k.c., wedle którego, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi 10 lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – 3 lata.

Należy stanowczo podkreślić, że w przypadku uczelni wyższych wykluczonym jest zastosowanie trzyletniego terminu przedawnienia przewidzianego w art. 118 k.c. w oparciu o twierdzenie, iż jest to roszczenie związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Bowiem art. 106 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, wprost stanowi, że prowadzenie przez uczelnię działalności dydaktycznej, naukowej, badawczej, doświadczalnej, artystycznej, sportowej, rehabilitacyjnej lub diagnostycznej nie stanowi działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447, z późn. zm.). Skoro zatem przepis szczególny expressis verbis wykluczył uznawanie działalność uczelni wyższej za działalność gospodarczą, to w związku z tym nie jest możliwe powoływanie się na 3 letni okres przedawnienia roszczenia przewidziany dla roszczeń z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej.

W ocenie Sądu II instancji, nie można również uznać, iż świadczenie do którego był zobowiązany pozwany, miało charakter okresowy. W tym miejscu należy wskazać, iż w doktrynie panuje pogląd, że roszczenie ma charakter świadczenia okresowego, jeśli spełnia łącznie następujące warunki: 1) przedmiotem świadczenia są pieniądze lub rzeczy oznaczone rodzajowo; 2) w ramach jednego stosunku prawnego dłużnik ma spełnić wiele świadczeń jednorazowych; 3) spełnienie tych świadczeń następuje w określonych regularnych odstępach czasu; 4) świadczenia te nie składają się na pewną z góry określoną całość. Powszechnie uznawanymi przykładami świadczeń okresowych są obowiązek uiszczania czynszu z tytułu najmu, dzierżawy, dożywotniej renty, jak również świadczenie alimentacyjne.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, należy wskazać, iż dochodzone roszczenie niewątpliwie spełniało pierwsze z trzech wymienionych wyżej przesłanek, bowiem przedmiotem świadczenia były pieniądze, pozwany miał spełnić w ramach jednego stosunku prawnego wiele jednorazowych świadczeń (poszczególne raty czesnego), których spełnienie miało nastąpić w określonych regularnych odstępach czasu.

Jednakże, w ocenie Sądu Okręgowego, słusznie podnosi apelujący, iż świadczenia te składały się na z góry określoną całość, gdyż przedłożonej przez stronę powodową kopii protokołu posiedzenia Senatu uczelni z dnia 14.04.2005r. wynika, że pozwany winien był na rzecz uczelni dokonać zapłaty czesnego w wysokości 350 zł miesięcznie, ale za rok akademicki 2005/2006.

Czesne było zatem ustalane za cały rok nauki z góry, a więc uznać należy je za świadczenie jednorazowe, zaś fakt możliwości uiszczania opłaty w ratach nie powoduje, iż świadczenie to straciło charakter jednorazowy. Zatem - w ocenie Sądu Okręgowego - nie sposób uznać, iż zapłata czesnego za studia w formie comiesięcznych rat, w sytuacji gdy pozwany obowiązany był jednocześnie do zapłaty czesnego za dany rok akademicki, jest roszczeniem okresowym. Takie też stanowisko znajduje swoje uzasadnienie na gruncie orzecznictwa sądów (wyrok SO w Zamościu z dnia 2.10.2013 r., I Ca 344/13; SO w Elblągu z dnia 26.06.2013 r., I Ca 151/13; SO w Sieradzu z dnia 18.09.2013 r., I Ca 322/13; SO w Słupsku z dnia 12.07.2013 r., IV Ca 328/13).

Wobec powyższego, Sąd Okręgowy uznał, iż dochodzone roszczenie nie uległo przedawnieniu, bowiem w rozpoznawanej sprawie będzie miał zastosowanie 10 letni termin przedawnienia roszczenia, określony w art. 118 k.c.

Mając na uwadze fakt, iż okoliczności sprawy ustalone przez Sąd I instancji nie były przez strony kwestionowane, a sporna pozostawała wyłącznie kwalifikacja prawna opisanej wyżej umowy i wynikająca z niej długość okresu przedawnienia roszczeń, Sąd Okręgowy uznał żądanie powódki za zasadne. Bowiem za bezsporne Sąd uznał, iż pozwany zawarł umowę o odpłatność za studia, a także – co ustalił Sąd I instancji - nie zapłacił na rzecz uczelni kwoty 175 zł za styczeń 2006 roku oraz 350 zł za luty 2006r. wraz z odsetkami od tych kwot. Nadto niewątpliwie pozwany był zobowiązany do zapłaty rat czesnego, które stały się wymagalne przed dniem wykreślenia go z listy studentów w dniu 26.02.2006r. Zatem za zasadne Sąd Odwoławczy uznał, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., orzeczenie o zmianie zaskarżonego wyroku w ten sposób, że zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 973,85 zł, na którą składa się kwota 525 zł tytułem należności głównej oraz kwota 448,85 zł tytułem kapitalizowanych odsetek, wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 21 grudnia 2012 r. (t.j. od daty wniesienia pozwu) do dnia zapłaty (pkt I.1 sentencji) oraz kwotę 214 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania przed Sądem I instancji (na którą składała się opłata z tytułu kosztów sądowych w kwocie 30 zł, wynagrodzenie dla reprezentującego powódkę radcy prawnego w kwocie 180 zł oraz koszty korespondencji 3,50 zł, przy czy Sąd Okręgowy dokonał zaokrąglenia tej kwoty 213,50 zł do kwoty 214 zł) - punkt I.2 sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 3 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielanej prze radcę prawnego ustanowionego z urzędu. Bowiem wobec zmiany orzeczenia Sądu I instancji, uznając pozwanego za stronę przegrywającą w niniejszej sprawie, zasadnym było zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kwoty 110 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego. Na powyższą kwotę składała się opłata od apelacji w kwocie 30 zł oraz wynagrodzenie dla reprezentującego powódkę radcy prawnego w kwocie 90 zł.

Jednocześnie Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do uwzględnienia wniosku pełnomocnika powódki do przyznania należnych mu kosztów za obie instancje w wysokości czterokrotności stawki minimalnej, uznając, iż ani charakter sprawy (postępowanie uproszczone) ani też wkład pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia (pełnomocnik poprzestał jedynie na składaniu pism procesowych, nie stawił się na rozprawy przed sądami obu instancji) – nie uzasadniają w żaden sposób tego żądania.