Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 czerwca 2014 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Małgorzata Grzesik
Sędziowie:	SSO Tomasz Sobieraj SSR del. Tomasz Cegłowski (spr.)
Protokolant:	sekr. sądowy Małgorzata Idzikowska-Chrząszczewska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 czerwca 2014 roku w S.

sprawy z powództwa (...) Fundacji (...) w S.

przeciwko N. B. i P. S.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez powoda

od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie

z dnia 11 kwietnia 2013 r., sygn. akt I C 1088/12

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

I.  zasądza solidarnie od pozwanych N. B. i P. S. na rzecz powódki (...) Fundacji (...) z siedzibą w S. kwotę 63.352 (sześćdziesięciu trzech tysięcy trzystu pięćdziesięciu dwóch) złotych 89 (osiemdziesięciu dziewięciu) groszy wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi w stosunku rocznym od kwoty 62.066 (sześćdziesięciu dwóch tysięcy sześćdziesięciu sześciu) złotych 67 (sześćdziesięciu siedmiu) groszy od dnia 10 marca 2010 r. do dnia zapłaty;

II.  zasądza solidarnie od pozwanych N. B. i P. S. na rzecz powódki (...) Fundacji (...) z siedzibą w S. kwotę 6.785 (sześciu tysięcy siedmiuset osiemdziesięciu pięciu) złotych tytułem kosztów procesu;

2.  zasądza solidarnie od pozwanych N. B. i P. S. na rzecz powódki (...) Fundacji (...) z siedzibą w S. kwotę 4.968 (czterech tysięcy dziewięciuset sześćdziesięciu ośmiu) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt II Ca 819/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 11 kwietnia 2013 r., zaocznym w stosunku do pozwanego N. B., sygn. akt I C 1088/12, Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie, po rozpoznaniu sprawy z powództwa (...) Fundacji (...) w S. przeciwko N. B. i P. S. o zapłatę kwoty 62.066 zł 67 gr wraz z ustawowymi odsetkami w stosunku rocznym od dnia 10 marca 2010 r. do dnia zapłaty i kwoty 1.286 zł 22 gr, oddalił powództwo.

Podstawę wyroku Sądu Rejonowego stanowiły następujące ustalenia faktyczne.

W rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem (...) ujawniona jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (...) z siedzibą pierwotnie w M., a od dnia 3 lutego 2010 roku z siedzibą w B.. Do dnia 3 lutego 2010 roku jedynym udziałowcem tej spółki była (...), zaś od tej daty jedynym udziałowcem spółki jest M. L.. Członkiem jednoosobowego zarządu powyżej wskazanej spółki ujawnionym w rejestrze był do dnia 3 lutego 2010 roku N. B., zaś od tej daty jest nim M. L..

W dniu 9 stycznia 2007 roku w kancelarii notarialnej w S. przed notariuszem M. K. (1) stawił się N. B. w imieniu jedynego wspólnika (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w M., wpisanej w rejestrze przedsiębiorców pod numerem KRS (...), celem odbycia nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników tejże spółki. N. B. oświadczył, że działa jako uprawniony do samodzielnej reprezentacji jednoosobowy zarząd (...) z siedzibą w R. (jedynego wspólnika powyżej wskazanej spółki z o.o.) i w jej imieniu złożył oświadczenie o zmianie aktu założycielskiego spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (...) z siedzibą w M. poprzez zmianę nazwy spółki na (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością; zmianę siedziby spółki na K. P. 3A, (...)-(...) T.; zmianę w zakresie reprezentacji spółki polegającą na tym, że w razie powołania zarządu wieloosobowego do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych spółki mieli być uprawnieni prezes zarządu samodzielnie, zaś wiceprezes zarządu i każdy inny członek zarządu samodzielnie do kwoty 20 000 zł; a także zmianę w składzie organów spółki poprzez powołanie dwuosobowego zarządu składającego się z prezes i wiceprezesa zarządu w osobach N. B. – prezesa zarządu oraz P. S. jako wiceprezesa zarządu.

Notariusz M. K. (1) sporządziła w formie aktu notarialnego pod numerem repertorium A 89/2007 protokół z przebiegu nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w M. z dnia 9 stycznia 2007 roku.

W dniu 29 stycznia 2007 roku podpisana została umowa pożyczki nr (...). Jako strony tej umowy zostały wskazane (...) Fundacja (...) z siedzibą w S. będąca pożyczkodawcą oraz (...) spółka z o.o. z siedzibą K. P. 3A, (...)-(...) T., która miała być wpisana do rejestru przedsiębiorców pod numerem KRS (...), posiadać NIP (...) oraz regon (...), będąca pożyczkobiorcą, w imieniu której przy podpisywaniu umowy działali N. B. jako prezes zarządu spółki oraz P. S. jako wiceprezes zarządu. Kwota pożyczki została w umowie określona na 120 000 złotych. Prawne zabezpieczenie miał stanowić weksel in blanco z wystawienia pożyczkobiorcy z awalem P. S. i N. B. wraz z deklaracją wekslową oraz przewłaszczenie na zabezpieczenie wskazanych w umowie rzeczy ruchomych. Pod treścią umowy pożyczki w miejscu przewidzianym dla pożyczkobiorcy zamieszczone zostały podpisy N. B. jako prezesa zarządu i P. S. jako zastępcy prezesa oraz pieczęć o treści: (...) spółka z o.o. K. P. 3A (...)-(...) T. NIP (...) REGON (...)”.

W dniu 29 stycznia 2007 roku sporządzona została ponadto deklaracja wystawcy weksla własnego in blanco w imieniu (...) spółka z o.o. K. P. 3A (...)-(...) T. KRS (...)”, w której wskazano, że do dyspozycji (...) Fundacji (...) składane się weksle in blanco jako zabezpieczenie spłaty pożyczki w kwocie 120 000 zł udzielonej przez tę fundację dla (...) spółki z o.o. z siedzibą K. P. 3A, (...)-(...) T., która miała być wpisana do rejestru przedsiębiorców pod numerem KRS (...), posiadać NIP (...) oraz regon (...), na podstawie umowy pożyczki nr (...) z dnia 29 stycznia 2007 roku. W deklaracji wekslowej przewidziano, że (...) Fundacja (...) ma prawo wypełnić weksle w przypadku niedotrzymania umownych terminów spłaty pożyczki na sumę odpowiadającą zadłużeniu – kwocie pożyczki wraz z odsetkami i kosztami; a ponadto we wszystkich przypadkach, gdy służy jej prawo ściągnięcia wierzytelności przed nadejściem terminu płatności – na sumę odpowiadającą zadłużeniu. Zgodnie z treścią deklaracji wekslowej (...) Fundacja (...) miała prawo opatrzyć weksle datą płatności według swego uznania i opatrzyć klauzulą „bez protestu” i wpisać domicyliata. Pod treścią deklaracji wekslowej zamieszczona została pieczęć o treści: (...) spółka z o.o. K. P. 3A (...)-(...) T. NIP (...) REGON (...)” oraz podpisy N. B. jako prezesa zarządu i P. S. jako zastępcy prezesa. Poniżej zawarte zostało oświadczenie poręczycieli wekslowych, którzy poręczyli zapłatę weksli przez wystawcę oraz wyrazili zgodę na wypełnienie weksli przez (...) Fundację (...) w sposób podany w deklaracji wekslowej. Pod treścią oświadczenia poręczycieli złożyli podpisy N. B. i P. S..

W dniu 19 listopada 2007 roku do Sądu Rejonowego w Zielonej Górze VIII Wydziału Gospodarczego Krajowego Rejestru Sądowego wpłynął wniosek od (...) z siedzibą w M. o wpis zmian do KRS, dla których podstawę miał stanowić m.in. protokół nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników przeprowadzonego w dniu 9 stycznia 2007 roku sporządzony przez notariusza M. K. (1) w formie aktu notarialnego pod numerem repertorium A 89/2007. Wniosek ten ze względu na braki formalne został zwrócony zarządzeniem referendarza sądowego z dnia 26 listopada 2007 roku. Jednocześnie w treści zarządzenia referendarz wskazał, że zgodnie z treścią art. 169 k.s.h. w zw. z art. 256 § 3 k.s.h. jeżeli zmiana umowy spółki nie zostanie zgłoszona do sądu rejestrowego w terminie sześciu miesięcy od dnia powzięcia uchwały o zmianie umowy spółki, uchwała traci swą skuteczność prawną, w związku z czym uchwała zgromadzenia wspólników z dnia 9 stycznia 2007 roku nie może stanowić podstawy wpisu zmian do rejestru.

Ponieważ zadłużenie z tytułu pożyczki z dnia 29 stycznia 2007 roku, której dotyczyła umowa nr (...) nie była spłacana w przewidzianych w umowie terminach, (...) Fundacja (...) w S. po wezwaniu do zapłaty zaległości obwarowanym rygorem wypowiedzenia umowy złożyła oświadczenie o wypowiedzeniu umowy pożyczki, postawiła całość zadłużenia w stan wymagalności i wezwała (...) spółkę z o.o. K. P. 3A, (...)-(...) T. do spłaty zadłużenia w wysokości 69 765 zł 29 gr. w terminie siedmiu dni.

Ponieważ zadłużenie nie zostało spłacone (...) Fundacja (...) w S. w dniu 18 marca 2010 roku wypełniła weksel wystawiony na zabezpieczenie roszczeń związanych z umową pożyczki nr (...), wskazując w nim datę płatności na dzień 9 marca 2010 roku, zaś sumę wekslową na 72 846 zł 67 gr. Po uzupełnieniu weksla w tym samym dniu powódka skierowała do (...) spółki z o.o. K. P. 3A, (...)-(...) T. wezwanie do wykupu weksla wraz z przesądowym wezwaniem do zapłaty, których egzemplarze wysłano także do P. S. i N. B. jako poręczycieli wekslowych. Przesyłki skierowane do (...) spółki z o.o. K. P. 3A, (...)-(...) T. oraz N. B. zostały zwrócone jako niepodjęte w terminie przez adresata. P. S. odebrał skierowaną do niego korespondencję.

W toku czynności zmierzających do zaspokojenia roszczeń (...) Fundacji (...) w S. wynikających z umowy nr (...) z dnia 29 stycznia 2007 roku powodowa fundacja odzyskała i sprzedała maszynę, która stanowiła przedmiot przewłaszczenia na zabezpieczenie w ramach powyższej umowy. Z tytułu sprzedaży tej maszyny fundacja uzyskała 12 000 zł, z czego 1 230 zł zostało zarachowane na pokrycie kosztów wyceny tego urządzenia przed jego sprzedażą, zaś 10 780 zł zarachowano na poczet zadłużenia wynikające z umowy pożyczki z dnia 29 stycznia 2007 roku, które w rezultacie opiewało na kwotę 62 066 zł 67 gr. Pozostała część zadłużenia związanego z umową nr (...) z dnia 29 stycznia 2007 roku nie została spłacona.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał powództwo za nieuzasadnione.

Sąd Rejonowy wskazał, że żądanie pozwu było wywodzone z treści weksla własnego wystawionego in blanco dla zabezpieczenia roszczeń strony powodowej związanych z umową pożyczki nr (...) z dnia 29 stycznia 2007 roku przez (...) spółkę z o.o. K. P. 3A, (...)-(...) T., NIP (...), REGON (...)”, a kierowane przeciwko pozwanym jako poręczycielom zobowiązania wekslowego, jako że pozwani na awersie weksla podpisali oświadczenie o poręczeniu za wystawcę.

Jako podstawę prawną odpowiedzialności poręczyciela weksla własnego Sąd I instancji powołał art. 104 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe (Dz. U. z dnia 11 maja 1936 r.) w zw. z art. 30 i 32 Prawa wekslowego, wskazując, że zobowiązanie wekslowe ma charakter abstrakcyjny. C. tego zobowiązania nie jest wyrażona w wekslu i nie ma wpływu na ważność i realizację wierzytelności wekslowej. Nabiera ono samodzielnego charakteru, jest inkorporowane w dokumencie, jakim jest weksel. Dla skuteczności poręczenia wekslowego istotne jest, aby oświadczenie woli awalisty zostało złożone we właściwej przewidzianej przepisami prawa wekslowego formie. Udzielenie poręczenia wekslowego rodzi po stronie awalisty zarówno dług w postaci obowiązku spełnienia świadczenia wekslowego, gdyż zgodnie z art. 32 Prawa wekslowego poręczyciel wekslowy odpowiada tak, jak ten za kogo poręczył, jak i odpowiedzialność za taki dług.

Weksel stanowiący podstawę żądania w niniejszej sprawie stanowił jednakże w dacie złożenia przez pozwanych na jego odwrocie oświadczeń o poręczeniu weksel in blanco wręczony na zabezpieczenie spłaty zadłużenia z umowy pożyczki zawartej przez stronę powodową z wystawcą weksla – (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. P. 3A, (...)-(...) T., która miała widnieć w rejestrze przedsiębiorców pod numerem KRS (...), posługiwać się numerem NIP (...) oraz numerem REGON (...). Poręczenie udzielone przez pozwanych nastąpiło zatem na wekslu przed jego wypełnieniem, które miało nastąpić zgodnie z postanowieniami deklaracji wekslowej z dnia 29 stycznia 2007 roku. Treść porozumienia wekslowego wskazuje, że weksel, z którym związany jest niniejszy proces, miał charakter wyłącznie gwarancyjny i został wystawiony dla zabezpieczenia roszczeń powódki wynikających z umowy pożyczki nr (...) z dnia 29 stycznia 2007 roku. Okoliczność powyższa w niniejszej sprawie miała istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia, gdyż istnienie zobowiązania wekslowego zarówno wystawcy weksla, jak i awalistów będzie wobec tego zależało do tego, czy istniała wierzytelność, której spłatę weksel miał zabezpieczyć.

Sąd Rejonowy podniósł, że strona powodowa w treści uzasadnienia pozwu podała, że umowa pożyczki nr (...) z dnia 29 stycznia 2007 roku miała zostać zawarta z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. P. 3A, (...)-(...) T., która to spółka miała widnieć w rejestrze przedsiębiorców pod numerem KRS (...), posługiwać się numerem NIP (...) oraz numerem REGON (...). Jak wskazała jednakże strona powodowa, spółka taka nie istniała w dacie zawierania umowy z dnia 29 stycznia 2007 roku. Wskazane w treści umowy pożyczki numery KRS, NIP oraz REGON odnosiły się do (...) z siedzibą w M.. To ta właśnie spółka była i pozostaje ujawniona w Rejestrze Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego pod wskazanym powyżej numerem KRS. Różni się ona oznaczeniem firmy oraz siedzibą od spółki, która miała zawrzeć ze stroną powodową umowę pożyczki zabezpieczoną wekslem in blanco. Inny jest również zarząd spółki, jako że w treści umowy pożyczki wskazano, że w skład tego organu wchodzą dwie osoby, gdy zarząd spółki z o.o. (...) z siedzibą w M. był w dacie zawierania umowy pożyczki jednoosobowy. Nie zachodzi wobec tego tożsamość pomiędzy faktycznie istniejącym podmiotem – (...) spółką z o.o. z siedzibą w M., a spółką z o.o. (...), która miała mieć siedzibę w K. P. i która miała zaciągnąć zobowiązanie na podstawie zawartej ze stroną powodową umowy nr (...).

W ocenie Sądu Rejonowego oznaczało to, że umowa pożyczki z dnia 29 stycznia 2007 roku została zawarta przez powodową fundację z nieistniejącym podmiotem, na co wprost wskazała powódka w treści uzasadnienia pozwu. Skoro zatem nie istniał podmiot, który miał być stroną umowy pożyczki, to tym samym nie miał on zdolności prawnej oraz zdolności do czynności prawnych i w efekcie tego nie mógł być stroną umowy, czyli zaciągnąć zobowiązania. Ważność czynności prawnej zależy od tego, czy strona tej czynności posiada zdolność prawną. Brak tej zdolności skutkuje bezwzględną nieważnością czynności prawnej. Według Sądu Rejonowego skutkiem tego nie mogło w dniu 29 stycznia 2007 roku dojść do wykreowania ważnego stosunku prawnego pomiędzy powodową (...) Fundacją (...) w S. a (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. P. 3A, (...)-(...) T., jako że ten drugi podmiot, który miał być pożyczkobiorcą, w rzeczywistości nie istniał. Skoro zatem umowa pożyczki była nieważna, to nie istnieje również dług z tej umowy, który mógłby zostać zabezpieczony wekslowo. Nie można wobec powyższego dokonać swoistej konwalidacji nieważnej czynności prawnej poprzez wypełnienie weksla gwarancyjnego wręczonego in blanco dla zabezpieczenia roszczeń związanych z nieważną umową pożyczki. Wypełnienia weksla gwarancyjnego przez remitenta nie może prowadzić do wykreowania ważnego zobowiązania wekslowego, które miałoby zabezpieczyć nieistniającą wierzytelność wywodzoną z nieważnej umowy pożyczki. Dla skutecznego wykreowania zobowiązania wekslowego pozwanych musiałaby istnieć wierzytelność powódki, dla zabezpieczenia której weksel został wystawiony i poręczony przez pozwanych.

Ponadto Sąd I instancji podniósł, że strona powodowa nie dochodziła swoich roszczeń na podstawie samego weksla, ale odwołała się w uzasadnieniu żądania do treści umowy pożyczki nr (...) z dnia 29 stycznia 2007 roku, wskazując jednoznacznie, że stanowiło ona źródło powstania wierzytelności zabezpieczonej wekslem poręczonym przez pozwanych. Skoro z samych twierdzeń strony powodowej oraz z przedłożonych przez powódkę dokumentów wynika, że powyżej wskazana umowa pożyczki była nieważna, to nie sposób uznać zasadności roszczeń wywodzonych na podstawie weksla gwarancyjnego wręczonego dla zabezpieczenia roszczeń, które nigdy nie powstały, jako że miały wynikać z nieważnej czynności prawnej. Kwestia ważności czynności prawnej podlega badaniu przez Sąd z urzędu i stanowisko strony pozwanej nie miało w tym zakresie znaczenia. Stąd też żądania zgłoszone przez powódkę podlegały oddaleniu przez Sąd Rejonowy, mimo że jeden z pozwanych nie wdał się w spór, zaś drugi nie kwestionował zgłoszonych roszczeń. Uznanie zasadności roszczeń nie było bowiem możliwe w świetle stanowiska strony powodowej, co znalazło wyraz w treści wyroku.

Rozstrzygając sprawę Sąd Rejonowy oparł się na treści przedstawionych przez stronę powodową dokumentów – m.in. weksla, którego autentyczność nie budziła wątpliwości stron, umowy pożyczki z dnia 29 stycznia 2007 roku, deklaracji wekslowej oraz pozostałych dokumentów złożonych wraz z pozwem. Dokumenty te nie budziły wątpliwości Sądu. W pozostałym zakresie Sąd oparł się na twierdzeniach pozwu, które jako niekwestionowane przez pozwanych oraz korespondujące z treścią powyżej wskazanych dokumentów zostały uznane za w pełni wiarygodne. Tym samym Sąd Rejonowy przyjął, że nie istniało zobowiązanie zabezpieczone wekslowo i nie było podstaw dla uzupełnienia weksla przez powodową fundację oraz dla żądania kwoty dochodzonej od pozwanych w niniejszej sprawie.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wniosła powódka (...) Fundacja (...) w S., zaskarżając wyrok w całości. Powódka podniosła następujące zarzuty dotyczące naruszenia przez Sąd I instancji prawa materialnego:

1.  art. 32 prawa wekslowego w zw. z art. 103 tego prawa przez przyjęcie, że obaj pozwani nie odpowiadają wekslowo w statusie poręczycieli wekslowych,

2.  art. 8 prawa wekslowego w zw. z art. 103 tego prawa przez przyjęcie, że obaj pozwani nie odpowiadają wekslowo w statusie wystawcy weksla, albowiem złożyli podpisy jako organ osoby prawnej o firmie nieujawnionej we właściwym rejestrze sądowym,

3.  art. 39 k.c. w zw. z art. 58 k.c. przez przyjęcie, że umowa pożyczki jest bezwzględnie nieważna.

W powołaniu powyższych zarzutów strona powodowa wniosła o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa,

2.  ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania,

3.  o obciążenie pozwanych kosztami postępowania, w tym w postępowaniu odwoławczym według norm przepisanych.

W uzasadnieniu apelacji powódka podniosła, że Sąd Rejonowy rozpoznawała sprawę z weksla, bo takie było żądanie pozwu. Oznacza to, że pozew nadal ma status „wekslowy”, a Sąd rejonowy w pierwszej kolejności winien udzielić ochrony wierzycielowi przez pryzmat dołączonego do pozwu weksla i deklaracji wekslowej, tym bardziej, że pozwani nie złożyli żadnych zarzutów w jakiejkolwiek płaszczyźnie. Okoliczność, że powódka dołączyła do pozwu także inne dokumenty nie może jej stawiać w gorszej sytuacji procesowej od wierzyciela wekslowego, który składając pozew z weksla takich dokumentów nie dołączył. Z uzasadnienia wyroku Sądu I instancji nie wynika, że weksel jest obarczony jakimikolwiek wadami formalnymi (art. 101 – 103 prawa wekslowego), stąd odmowa wydania wyroku zasądzającego na rzecz powódki należność pieniężną jest zaskakująca. Wprawdzie Sąd I instancji powołał się na nieważność czynności prawnej umowy pożyczki dołączonej do pozwu, co badał z urzędu, ale tylko wada formalna weksla mogłaby uwolnić pozwanych od odpowiedzialności, a takiej wady nie stwierdzono. Powołując się na treść art. 32 prawa wekslowego powódka podniosła, że zobowiązanie poręczyciela jest ważne, chociażby nawet zobowiązanie, za które poręcza, było nieważne z jakiejkolwiek przyczyny z wyjątkiem wady formalnej. Ponadto wskazała, że odpowiedzialność poręczyciela wekslowego nie jest uzależniona od ważności zobowiązania osoby, za którą poręczył, bowiem zobowiązanie wekslowe jest abstrakcyjne. Poręczyciel ponosi odpowiedzialność nawet wówczas, gdy osoba, za którą poręczył nie miała zdolności wekslowej. Awalista odpowiada także wtedy, gdy podpis osoby, za którą poręczył został sfałszowany. Awalista nie może powoływać się na brak zdolności wekslowej wystawcy.

Powódka podniosła również, że Sąd Rejonowy zupełnie pominął w swoim uzasadnieniu skutki posłużenia się przez pozwanych jako członków zarządu spółki wpisanej do Krajowego Rejestru (...) przy podpisaniu deklaracji wekslowej i wystawieniu weksla in blanco firmą spółki w postaci pieczęci, która nie została zarejestrowana przez sąd rejestrowy (wpis zmiany firmy ma charakter konstytutywny), chociaż powódka już w uzasadnieniu pozwu takie rozważania i argumentację przeprowadziła. Pozwani, którzy podpisali weksel za takiego wystawcę o firmie nie występującej w obrocie ponoszą odpowiedzialność osobistą za wystawienie weksla w myśl art. 8 prawa wekslowego w zw. z art. 103 prawa wekslowego, gdyż nie jest dopuszczalne swoiste ustalenie wystawcy weksla na podstawie okoliczności pozatekstowych. Powódka podniosła, że spółka z ograniczoną odpowiedzialnością o firmie, pod którą podpisali się za wystawcę jako organ osoby prawnej pozwani nie istnieje (nie ma w obrocie gospodarczym takiej spółki), co oznacza, że ci, którzy podpisali się za te nieistniejącą spółkę odpowiadają wekslowo.

W ocenie powódki przepis art. 39 k.c. nie zawiera sankcji bezwzględnej nieważności czynności prawnej. Ponadto powódka wskazała na działanie pozwanych jako zarządców spółki o firmie niewpisanej do KRS, zaznaczając, że numer KRS, REGON i NIP „obu” spółek się zgadzał, a pozwani rozporządzili uzyskaną pożyczką na potrzeby działalności gospodarczej.

Pozwany N. B. nie złożył odpowiedzi na apelację powódki. Pozwany P. S. na rozprawie apelacyjnej w dniu 10 czerwca 2014 r. wniósł o oddalenie powództwa. Ponadto pozwany wskazał, że celem jego działania i spółki nie było wprowadzenie w błąd powódki co do podmiotu, który zaciągnął pożyczkę.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powódki (...) Fundacji (...) w S. okazała się uzasadniona, co doprowadziło w konsekwencji do zmiany zaskarżonego wyroku.

Sąd Okręgowy po dokonaniu kontroli instancyjnej zaskarżonego wyroku stwierdza, że Sąd I instancji w przeważającym zakresie prawidłowo ustalił stan faktyczny niniejszej sprawy, poza ustaleniami faktycznymi co do zawarcia umowy pożyczki z dnia 29 stycznia 2007 r. W tym zakresie Sąd Okręgowy dokonał odmiennych i uzupełniających ustaleń faktycznych, a dotyczących podmiotu, który zawarł umowę pożyczki z powódką. Nie było przy tym potrzeby przeprowadzania przed Sądem Okręgowym uzupełniającego postępowania dowodowego dla dokonania tych odpowiednich ustaleń faktycznych. Wobec prawidłowości pozostałych ustaleń faktycznych Sądu I instancji, Sąd Okręgowy przyjmuje do dalszych rozważań te ustalenia Sądu Rejonowego, nie widząc potrzeby ich powtarzania.

Strona powodowa dla uzasadnienia odpowiedzialności pozwanych powołała stosunek wekslowy i podstawę odpowiedzialności pozwanych jako poręczycieli wekslowych (art. 30, 32 w zw. z art. 103 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe) i dodatkowo jako rzekomych przedstawicieli (art. 8 w zw. z art. 103 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe). Z uwagi jednakże na to, że Sąd I instancji z urzędu dokonał oceny stosunku podstawowego (umowy pożyczki), stwierdzając jego bezwzględną nieważność i brak tym samym odpowiedzialności pozwanych z weksla gwarancyjnego, niezbędnym jest odniesienie się również do zagadnienia ważności stosunku podstawowego, tym bardziej, że powódka jednym z zarzutów apelacyjnych uczyniła bezzasadność przyjęcia przez Sad I instancji bezwzględnej nieważności umowy pożyczki.

Sąd Rejonowy w stanie faktycznym, stanowiącym podstawę wyroku, ustalił, że doszło do podpisania umowy pożyczki w dniu 29 stycznia 2007 r. pomiędzy powódką (...) Fundacją (...) w S. a (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. P., T. – podmiotem nieistniejącym, albowiem spółka o takiej firmie nie była ujawniona w Krajowym Rejestrze Sądowym w dacie podpisania umowy pożyczki. W konsekwencji, w ocenie Sądu Rejonowego, oznaczało to nieważność umowy pożyczki z uwagi na brak zdolności prawnej pożyczkobiorcy, brak powstania zobowiązania z tej umowy do zwrotu przedmiotu pożyczki i tym samym niemożność powstania zobowiązania wekslowego pozwanych, albowiem weksel miał charakter weksla gwarancyjnego (tu weksel własny in blanco, gwarancyjny). Skoro weksel miał charakter weksla gwarancyjnego, to nieważność umowy pożyczki przesądzała zdaniem Sądu Rejonowego o braku powstania zobowiązania z weksla gwarancyjnego, co miało przesądzać o braku zobowiązania pozwanych z weksla na podstawie art. 30, 32 w zw. z art. 103 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe (dalej prawo wekslowe).

Zdaniem Sądu Okręgowego prawidłowo przeprowadzona ocena dowodów przedłożonych przez powódkę w toku postępowania przed Sądem I instancji, zgodnie z dyrektywami wynikającymi z treści art. 233 § 1 k.p.c., przy uwzględnieniu, że pozwani nie kwestionowali skuteczności zawarcia umowy pożyczki i nie podali w ogóle przyczyn, dla których w treści umowy pożyczki spółka posłużyła się firmą i siedzibą nieujawnioną jeszcze w KRS, powinna prowadzić do ustalenia, że w dniu 29 stycznia 2007 r. doszło jednakże do zawarcia umowy pożyczki pomiędzy powódką a (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w M., mimo że w treści umowy spółka ta posłużyła się inną firmą i siedzibą, a wynikającą z podjętej w tym zakresie uchwały z dnia 9 stycznia 2007 r. Podstawę takich ustaleń powinny stanowić dokumenty przedłożone przez powódkę przed Sądem Rejonowym, w szczególności umowa pożyczki, uchwała o zmianie aktu założycielskiego spółki, odpis z KRS spółki (...), w powiązaniu z treścią art. 65 k.c., zgodnie z którym oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których zostało złożone, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje; w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu.

Podkreślić należy, że w umowie pożyczki z dnia 29 stycznia 2007 r. spółka posłużyła się firmą (...) Sp. z o.o. i siedzibą w K. P., T., co wynikało z uprzednio podjętej w dniu 9 stycznia 2007 r. uchwały w przedmiocie zmiany aktu założycielskiego spółki, w której to uchwale między innymi zmieniono firmę spółki i jej siedzibę. Stosownie do treści art. 255 § 1 k.s.h. zmiana umowy spółki wymaga uchwały wspólników i wpisu do rejestru, zatem wpis ma charakter konstytutywny. Na dzień zawarcia umowy pożyczki – 29 stycznia 2007 r. – zmiana firmy i siedziby spółki była nieskuteczna, albowiem w tym zakresie nie doszło do wpisu zmian w KRS (art. 255 § 1 k.s.h.). Jednakże analiza treści uchwały z dnia 9 stycznia 2007 r. w przedmiocie zmiany aktu założycielskiego spółki, umowy pożyczki z dnia 29 stycznia 2007 r. i odpisu pełnego z (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością prowadzi na podstawie art. 65 k.c. do wniosku, że powódka zawarła skutecznie umowę pożyczki z pożyczkobiorcą (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w M.. Wskazuje na to chociażby porównanie numeru KRS spółki, numeru NIP i REGON spółki, wskazanych w treści powołanej uchwały, treści umowy pożyczki i odpisie pełnym spółki z KRS. Tożsamość wskazanych numerów KRS, NIP i REGON wskazuje na jeden i ten sam podmiot, który zawarł umowę pożyczki – pożyczkobiorcę – (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w M., mimo że spółka ta posłużyła się już w treści umowy pożyczki nowym brzmieniem firmy i nową siedzibą, które nie zostały wpisane do rejestru. W toku postępowania przed Sądem Rejonowym nie ujawniły się żadne okoliczności przeciwne, które wykluczałyby takie wnioskowanie. Wskazać również należy, że w dacie zawarcia umowy pożyczki – 29 stycznia 2007 r. – co wynika z odpisu pełnego spółki z KRS, zarząd spółki był jednoosobowy, a funkcję jednoosobowego zarządu pełnił N. B., który podpisał umowę pożyczki jako członek zarządu spółki, zatem (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w M. była prawidłowo reprezentowana przy zawarciu umowy pożyczki.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy ustalił, odmiennie niż to uczynił Sąd Rejonowy, że powódka zawarła skutecznie umowę pożyczki z dnia 29 stycznia 2007 r. z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w M., zatem zobowiązanie z umowy pożyczki (art. 720 k.c.) było ważne i brak było podstaw do uznania bezwzględnej nieważności umowy pożyczki (art. 58 k.c.), jak tego dokonał Sąd I instancji. Wobec tego zarzut apelacyjny powódki odnośnie błędnego przyjęcia przez Sąd Rejonowy bezwzględnej nieważności umowy pożyczki okazał się uzasadniony. Na marginesie wskazać należy na bezpodstawność powołania w tym zakresie przez stronę apelującą naruszenia przez Sąd I instancji treści art. 39 k.c. (przepis ten, odmiennie niż to wywodziła powódka, wprowadza bezwzględną nieważność umowy, jednakże ustalony stan faktyczny nie był objęty hipotezą wskazanej normy z art. 39 k.c.).

Za uzasadnione należało uznać zarzuty apelacyjne powódki co do naruszenia przez Sąd I instancji treści przepisów art. 8 i art. 32 w zw. z art. 103 prawa wekslowego.

Na wstępie rozważań w tym zakresie należy wskazać, że powódka dochodziła od pozwanych zapłaty jako zobowiązanych z weksla, a nie ze stosunku podstawowego umowy pożyczki z dnia 29 stycznia 2007 r., chociaż z uwagi na to, że przedmiotowy weksel miał charakter weksla gwarancyjnego, a powódka była remitentem – pierwszym wierzycielem wekslowym – co do zasady pozwani mogli w toku postępowania podnieść względem powódki zarzuty ze stosunku podstawowego – umowy pożyczki (art. 10 prawa wekslowego). W szczególności takim zarzutem, wyłączającym odpowiedzialność pozwanych, mógłby być zarzut bezwzględnej nieważności umowy pożyczki, dla zabezpieczenia której został wystawiony rzeczony weksel (o ile taki zarzut potwierdziłby się w toku postępowania). Jak wskazano wyżej, pozwani takiego zarzutu nie podnieśli, a dokonana w tym zakresie ocena Sądu Rejonowego z urzędu w zakresie ważności zobowiązania z umowy pożyczki, okazała się ze względów wskazanych powyżej nieuzasadniona.

Analizując treść weksla i oznaczenie wystawcy weksla jako (...) spółka z o.o. K. P., T., stwierdzić należy, że na podstawie samego weksla spółka (...) ujawniona w KRS nie odpowiadałaby wekslowo, albowiem nie jest dopuszczalne ustalenie wystawcy weksla na podstawie okoliczności „pozatekstowych”, na przykład w oparciu o rzeczywistą wolę kontrahentów, czy też nawet oczywistą świadomość co do tego, w jakim charakterze występują osoby podpisujące się na wekslu. Wykładania weksla dopuszczalna jest bowiem jedynie w granicach jego tekstu (vide wyrok SA w Warszawie z dnia 26.10.2012 r., I ACa 389/12, wyrok SA w Poznaniu z dnia 16.04.2008 r., I ACa 235/08). Nie wyłącza to jednak odpowiedzialności pozwanych z weksla, którzy podpisali się na wekslu jako poręczyciele i jednocześnie jako reprezentanci – członkowie zarządu – spółki – wystawcy weksla.

Zgodnie z art. 32 prawa wekslowego poręczyciel wekslowy odpowiada tak samo, jak ten, za kogo poręczył. Zobowiązanie poręczyciela jest ważne, chociażby nawet zobowiązanie, za które poręcza, było nieważne z jakiejkolwiek przyczyny z wyjątkiem wady formalnej. Poręczyciel wekslowy, który zapłacił weksel, nabywa prawa, wynikające z wekslu, przeciw osobie, za którą poręczył, i przeciw tym, którzy wobec tej osoby odpowiadają z wekslu.

Pozwani podpisali się na wekslu jako poręczyciele wekslowi.

Poręczyciel wekslowy odpowiada tak samo jak ten, za kogo poręczył. Jeżeli więc poręczył za wystawcę weksla własnego, jest głównym dłużnikiem wekslowym. Poręczenie wekslowe jest zobowiązaniem akcesoryjnym. Jednakże jest to tzw. akcesoryjność formalna. Pomiędzy odpowiedzialnością poręczyciela a odpowiedzialnością osoby, za którą poręczał, może jednak zajść różnica ze względu na samodzielny charakter zobowiązania poręczyciela, bowiem jego zobowiązanie jest ważne, chociażby nawet zobowiązanie, za które poręcza było nieważne z jakiejkolwiek przyczyny, z wyjątkiem wady formalnej weksla. Poręczyciel wekslowy nie odpowiada zatem tylko wówczas, jeżeli:

1.  poręczenie zostało udzielone z naruszeniem wymogów formalnych jego ważności określonych w art. 31 (tak też np. M.H. Koziński (w:) Prawo papierów wartościowych, red. A. Szumański, Warszawa 2005, s. 249),

2.  poręczenie zostało udzielone na wekslu niespełniającym warunków art. 1 lub 101 prawa wekslowego (tak SN w: uzasadnieniu wyroku z dnia 5 maja 2005 r., III CK 520/04, OSN 2006, nr 4, poz. 67; z dnia 31 marca 2006 r., IV CSK 132/05, LEX nr 195420; zob. wyrok SA w Gdańsku z dnia 10 marca 1994 r., I ACr 1178/94, OSA 1995, z. 3 poz. 8 i wyrok SA w Katowicach z dnia 30 września 2005 r., I ACa 1286/05, LEX nr 164627); Nieważny weksel skutkuje zatem nieważnością poręczenia wekslowego,

3.  nie powstało ważne zobowiązanie osoby, za którą poręczył; tak będzie w przypadku, gdy awalant nie złożył na wekslu podpisu w ogóle lub nie złożył ważnego podpisu. Będzie to miało w sytuacji, gdy podpisał się tylko imieniem, złożył podpis w sposób mechaniczny lub zamiast podpisu umieścił znak lub znaki graficzne niebędące podpisem (taki pogląd prezentuje zgodnie doktryna np. M. Grześko, Poręczenie wekslowe, Kraków 1999, s. 65; T. Komosa, W. Opalski, Prawo..., s. 80; M.H. Koziński (w:) Prawo..., red. A. Szumański, s. 249; A.D. Szczygielski, Poręka..., 18; A. Szpunar, Komentarz..., s. 170; R. Zimmermann, Poręczenie wekslowe, Sopot 1998, s. 32 oraz SN w uzasadnieniu wyroku z dnia 5 czerwca 1997 r., II CKN 185/97, OSN 1997, nr 12, poz. 201).

Poręczyciel wekslowy będzie natomiast odpowiadał nawet gdyby osoba, za którą poręczył, nie odpowiadała wekslowo z przyczyn wymienionych w art. 7 prawa wekslowego, tj. z powodu sfałszowania podpisu, poręczenia za osobę nieposiadającą zdolności do czynności prawnych (małoletnią, ubezwłasnowolnioną), za osobę nieistniejącą, nieżyjącą lub w upadłości.

Pozwani podpisali się na wekslu jako poręczyciele za awalanta – spółkę nieistniejącą o tej firmie i siedzibie, jednakże na podstawie art. 32 prawa wekslowego nie wyklucza to ich odpowiedzialności. Prawo wekslowe nie określa, jakimi zarzutami może zasłaniać się wobec posiadacza weksla poręczyciel wekslowy. Skoro jednak odpowiada on tak samo, jak ten za kogo poręczył przysługuje mu prawo podnoszenia także wszelkich zarzutów, jakie przysługują tej osobie. Tak więc poręczyciel wekslowy może podnosić przeciwko wierzycielowi posiadającemu weksel zarzuty:

a)zarzuty obiektywne służące każdemu dłużnikowi wekslowemu przeciwko każdemu posiadaczowi weksla;

b)zarzuty subiektywne oparte na jego osobistych stosunkach z posiadaczem weksla;

c)zarzuty subiektywne oparte na stosunkach osobistych osoby, za którą poręczył z osobą posiadającą weksel, jeżeli według prawa wekslowego osobie tej przysługuje prawo zasłaniania się takimi zarzutami (tak też A. D., Polskie..., s. 233; A. G., Prawo..., s. 133; K. P., Prawo..., s. 143; I. R., Prawo..., s. 397; A.D. S., Poręka..., s. 24; odmiennie wyrok SN z dnia 3 sierpnia 2006 r., IV CSK 101/2006, LEX nr 195416; wyrok SA w Warszawie z dnia 10 sierpnia 2004 r., I ACa 1564/2003, OSA 2005, z. 10, poz. 39 oraz M. C., L. B., Prawo..., s. 197; J. J., M. K., Prawo..., art. 32 teza 4; T. K., W. O., Prawo..., s. 80; A. S., Poręczenie..., s. 33).

Natomiast poręczyciel wekslowy nie może podnosić wobec posiadacza weksla zarzutów obiektywnych, jak i subiektywnych dotyczących nieważności zobowiązania wekslowego poręczonego z przyczyn materialnoprawnych, np. zarzut braku zdolności wekslowej poręczonego (I. H., Zarzuty..., s. 37; I. R., Prawo..., s. 397; A. S., Poręczenie..., s. 33). Wynika to z art. 32 prawa wekslowego, zgodnie z którym nieważność zobowiązania wekslowego osoby, za którą udziela się poręczenia, nie unieważnia zobowiązania poręczyciela. Nie dotyczy to wady formalnej weksla, który powoduje również nieważność samego poręczenia. Wada formalna weksla w niniejszym postępowaniu nie zaistniała. Zatem mimo nieważności zobowiązania wekslowego wystawcy weksla z uwagi na to, że spółka o firmie i siedzibie wskazanej w treści weksla nie istniała, nie wyłącza to na podstawie art. 32 prawa wekslowego odpowiedzialności pozwanych jako dłużników wekslowych w niniejszym postępowaniu.

Jak wskazano wyżej, z uwagi na gwarancyjny charakter weksla własnego in blanco (art. 10 prawa wekslowego) i to, że powódką jest remitent – pierwszy wierzyciel wekslowy, pozwani mogliby podnieść zarzuty względem powódki ze stosunku podstawowego, umowy pożyczki z dnia 29 stycznia 2007 r. Pozwani skutecznych zarzutów w tym zakresie nie podnieśli, co uzasadnia ich odpowiedzialność wekslową z art. 32 i art. 30 prawa wekslowego w związku z treścią przedłożonego weksla. Pozwany P. S. podniósł przed Sądem I instancji, a następnie na rozprawie apelacyjnej powtórzył, zarzut co do zaspokojenia się powódki z przedmiotu zabezpieczenia umowy pożyczki, zarzucając sprzedaż maszyny za zaniżoną kwotę, która pomniejszyła zobowiązanie pozwanych, ale tego zarzutu w żaden sposób nie wykazał (art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. w zw. z treścią umowy pożyczki), zarówno co do zasady jak i wysokości.

Wskazywana przez Sąd I instancji nieważność umowy pożyczki i tym samym brak zobowiązania, które zabezpieczał weksel gwarancyjny poręczony przez pozwanych, z uwagi na odmienne ustalenia i rozważania Sądu Okręgowego jak wyżej, nie mogła doprowadzić do wyłączenia odpowiedzialności pozwanych jako dłużników wekslowych – tu poręczycieli wekslowych na podstawie art. 30, art. 32 w zw. z art. 103 prawa wekslowego.

Uzasadniony okazał się również zarzut apelacyjny powódki co do naruszenia przez Sąd Rejonowy treści przepisu art. 8 w zw. z art. 103 prawa wekslowego.

Sąd Rejonowy, co wynika z pisemnych motywów zaskarżonego wyroku, w ogóle nie odniósł się do tej podstawy prawnej odpowiedzialności pozwanych za zobowiązanie wynikające z weksla, mimo że na taką podstawę również wskazywała strona powodowa w treści pozwu.

Zgodnie z art. 8 prawa wekslowego kto podpisał weksel jako przedstawiciel innej osoby, nie będąc umocowanym do działania w jej imieniu, odpowiada sam wekslowo, a jeżeli zapłacił, ma takie same prawa, jakie by miała osoba, której jest rzekomo przedstawicielem. Zasady te stosuje się również do przedstawiciela, który przekroczył granice swego umocowania.

Z ustalonego stanu faktycznego sprawy wynika, że pozwani podpisali się na wekslu jako członkowie zarządu wystawcy weksla o firmie i siedzibie – (...) Sp. z o.o. K. P., T., a jak bezspornie wynika z danych KRS takiego podmiotu nie było, zatem de facto pozwani podpisali się na wekslu jako przedstawiciele osoby nieistniejącej. Wskazać należy, że przedstawiciel, który nie był umocowany do zaciągania zobowiązań wekslowych w imieniu innej osoby, a pomimo to podpisał się na wekslu w jej imieniu (rzekomy przedstawiciel) odpowiada sam wekslowo, tak jak gdyby zaciągnął zobowiązanie wekslowe w swoim własnym imieniu. Zasada wprowadzona przez art. 8 prawa wekslowego dotyczy zarówno rzekomego przedstawiciela osoby fizycznej, jak i osoby prawnej oraz niemającej osobowości prawnej spółki prawa handlowego. Postanowienia art. 8 prawa wekslowego odnoszą się do wszelkich podpisów złożonych na wekslu w cudzym imieniu, a więc w imieniu wystawcy weksla własnego lub trasowanego, trasata, indosanta i poręczyciela.

Termin "przedstawicielstwo" użyty jest w szerszym znaczeniu niż w przepisach kodeksu cywilnego. Artykuł 8 prawa wekslowego dotyczy nie tylko tego, kto działał jako przedstawiciel ustawowy lub pełnomocnik, ale również tego, kto działał jako organ osoby prawnej (art. 38 k.c.). Takie jest zgodne stanowisko orzecznictwa (orzeczenia SN: z dnia 4 grudnia 1998 r., III CKN 60/98, OSN 1999, nr 7-8, poz. 126 i z dnia 3 kwietnia 2003 r., V CKN 76/01, (...) 2004, nr 8, s. 54 oraz przedwojenne orzeczenia SN np.: z dnia 26 października 1926 r., III Rw. 275/26, OSP 1928, poz. 15; z dnia 15 lutego 1928 r., Rw. III 2214/27, PS 1928, poz. 440; z dnia 23 lutego 1932 r., Rw. III 2633/31, Z. O.. SN 1932, poz. 40) i doktryny (np. B. Draniewicz, Glosa do wyroku SN z 3 kwietnia 2003 r., V CKN 76/00, PPH 2004, nr 8, s. 54; A. Glasner, A. Thaler, Prawo..., s. 62; T. Komosa, W. Opalski, Prawo..., s. 37; I. Rosenblüth, Prawo..., s. 146 i n.; A. Szpunar, Komentarz..., s. 88; S. Wróblewski, Prawo..., s. 48 i n.).

Tak więc art. 8 prawa wekslowego ma zastosowanie, jeżeli fałszywy przedstawiciel podpisał weksel w imieniu innej osoby między innymi:

1.  nie będąc jej organem (zob. orzeczenie SN z dnia 5 marca 1929 r., III Rw. 4/29, PS 1929, poz. 421),

2.  pod niewłaściwym brzmieniem firmy (por. orzeczenie SN z dnia 11 lipca 1935 r., C 257/35, (...) 1935, s. 247),

3.  podpisując się jako reprezentant osoby/podmiotu nieistniejącego.

Reguła interpretacyjna sformułowana w art. 8 prawa wekslowego odnosi się zatem do pełnomocnika, prokurenta, przedstawiciela ustawowego, kuratora, opiekuna, członków zarządu (jak w niniejszej sprawie – pozwani podpisali się za wystawcę weksla jako członkowie zarządu, mimo że wystawca o takim brzmieniu firmy i siedziby nie istniał). Dla odpowiedzialności rzekomego przedstawiciela nie ma znaczenia, czy podpisując się na wekslu wiedział o braku swojego umocowania do działania w imieniu innej osoby, czy też o tym nie wiedział. Artykuł 8 prawa wekslowego stanowi karę dla tego, kto nie mając należytego upoważnienia, podpisał weksel w imieniu osoby trzeciej, pozbawiając przez to wierzyciela odpowiedzialności do tej osoby.

Z ustalonego stanu faktycznego sprawy, opartego na treści weksla, wynika, że obaj pozwani podpisali się pod pieczęcią firmy spółki (...) Sp. z o.o. K. P., T., która to spółka o takiej nazwie i siedzibie nie istniała. Uzasadnia to zatem odpowiedzialność pozwanych za zapłatę na podstawie art. 8 prawa wekslowego jako rzekomych przedstawicieli.

Pozwani jako rzekomi przedstawiciele na podstawie art. 8 w zw. z art. 10 prawa wekslowego mogliby co do zasady podnosić przeciwko powódce zarzuty ze stosunku podstawowego – umowy pożyczki – z uwagi na to, że weksel własny in balnco miał charakter weksla gwarancyjnego, a powódka była remitentem, czyli pierwszym wierzycielem wekslowym. Rzekomemu przedstawicielowi z art. 8 prawa wekslowego przysługują co do zasady te same zarzuty, co wystawcy weksla (por. uzasadnienie wyroku SN z dnia 5 lutego 2009 r., I CSK 297/08, uzasadnienie wyroku SN z dnia 19 czerwca 2008 r., V CSK 48/08). Pozwani skutecznych zarzutów w tym zakresie nie podnieśli, co uzasadnia ich odpowiedzialność wekslową również na podstawie art. 8 prawa wekslowego w związku z treścią przedłożonego weksla. Pozwany P. S. podniósł przed Sądem I instancji, a następnie na rozprawie apelacyjnej powtórzył, zarzut co do zaspokojenia się powódki z przedmiotu zabezpieczenia umowy pożyczki, zarzucając sprzedaż maszyny za zaniżoną kwotę, która pomniejszyła zobowiązanie pozwanych, ale tego zarzutu w żaden sposób nie wykazał (art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. w zw. z treścią umowy pożyczki), zarówno co do zasady jak i wysokości.

Podnoszona przez Sąd I instancji nieważność umowy pożyczki i tym samym brak zobowiązania, które zabezpieczał weksel gwarancyjny poręczony przez pozwanych, z uwagi na odmienne ustalenia i rozważania Sądu Okręgowego jak wyżej, nie mogła doprowadzić do wyłączenia odpowiedzialności pozwanych jako dłużników wekslowych – tu również jako rzekomych przedstawicieli na podstawie art. 8 w zw. z art. 103 prawa wekslowego.

W powołaniu powyższej argumentacji Sąd Okręgowy uznał zarzuty apelacyjne powódki i tym samym powództwo względem pozwanych za uzasadnione na podstawie art. 30, art. 32, art. 8 w zw. z art. 103 prawa wekslowego. O odsetkach ustawowych orzeczono na podstawie art. 481 k.c. Spowodowało to na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmianę zaskarżonego wyroku w ten sposób, że w punkcie I zasądzono solidarnie od pozwanych N. B. i P. S. na rzecz powódki (...) Fundacji (...) z siedzibą w S. kwotę 63.352 złotych 89 groszy wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi w stosunku rocznym od kwoty 62.066 złotych 67 groszy od dnia 10 marca 2010 r. do dnia zapłaty.

W punkcie II zaskarżonego wyroku orzeczono w przedmiocie kosztów procesu przed Sądem Rejonowym na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania, uznając pozwanych za przegrywających sprawę przed Sądem Rejonowym w całości. Zasądzono solidarnie od pozwanych N. B. i P. S. na rzecz powódki (...) Fundacji (...) z siedzibą w S. kwotę 6.785 złotych tytułem kosztów procesu, na którą to kwotę składała się uiszczona opłata od pozwu w wysokości 3.168 zł (art. 18 ust. 1, art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych), wynagrodzenie pełnomocnika w osobie radcy prawnego w wysokości 3.600 zł ( § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (…)) oraz uiszczona opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł.

W punkcie 2 wyroku orzeczono w przedmiocie kosztów postępowania apelacyjnego na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania, uznając pozwanych za przegrywających sprawę przed Sądem Okręgowym w całości. Zasądzono solidarnie od pozwanych N. B. i P. S. na rzecz powódki (...) Fundacji (...) z siedzibą w S. kwotę 4.968 złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego, na którą to kwotę składała się uiszczona opłata od apelacji w wysokości 3.168 zł (art. 18 ust. 2, art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych), wynagrodzenie pełnomocnika w osobie radcy prawnego w wysokości 1.800 zł ( § 12 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (…))

W powołaniu powyższej argumentacji orzeczono jak w sentencji wyroku.